Szkliwo to najtwardsza i najbardziej zmineralizowana tkanka w ludzkim ciele. Od jego kondycji zależy m.in., czy rozwinie się kamień nazębny, próchnica lub erozja. Fluor to jednak nie jedyny sposób na mocne szkliwo. Jak naturalnie zremineralizować zęby i zapobiec próchnicy?
Minerały jak rusztowanie dla zębów
Szkliwo zębów składa się w ok. 96 proc. ze składników mineralnych, które działają ochronnie, neutralizują działanie kwasów i wpływ bakterii. Ta wysoka zawartość minerałów nadaje mu wytrzymałość i twardość, ale paradoksalnie – również kruchość.
Proces tworzenia się warstwy minerałów na powierzchni szkliwa nazywamy mineralizacją. Zaczyna się ona bardzo wcześnie, ponieważ już w okresie rozwoju płodowego, kiedy ma miejsce formowanie się zawiązków zębów mlecznych. Z kolei, gdy minerałów ubywa, np. na skutek kwasów, bakterii lub nieodpowiedniej higieny, dochodzi do demineralizacji. Szkliwo raz uszkodzone, np. mechanicznie, może już nigdy się nie zregenerować. Demineralizacja to również pierwszy etap rozwoju próchnicy.
– Gdy próchnica sięga zębiny, głębszej części, która znajduje się pod warstwą szkliwa, jest już ona nieodwracalna i taki ząb kwalifikuje się do leczenia. Jednak kiedy na etapie demineralizacji braki minerałów są jeszcze niewielkie i dotyczą powierzchownej części zęba, mogą być one częściowo odwracalne – mówi lek. stom. Joanna Oleksiak z kliniki Stankowscy & Białach Stomatologia w Poznaniu.
Proces ponownego wbudowania minerałów w strukturę szkliwa nazywamy remineralizacją. Aby w naturalny sposób zremineralizować zęby, najlepiej działać od wewnątrz i od zewnątrz.
- Nie zapominaj o witaminach i składnikach mineralnych.
Miazga zębowa to obszar znajdujący się w jego środkowej części. To tutaj przebiegają m.in. naczynia krwionośne oraz zakończenia nerwowe, komórki zębinotwórcze oraz tzw. prezębina, którą stanowi siatka włókien kolagenowych. Aby zapoczątkować remineralizację zębów, krew, która dopływa do zębów musi zawierać odpowiednie składniki odżywcze. Dostarczane składniki odżywcze, przez dietę lub suplementy, są kluczowe, ponieważ nadają twardość i wytrzymałość kościom oraz zębom. Dla remineralizacji szkliwa najbardziej kluczowe są:
– wapń – sprawia, że szkliwo jest twarde, zmniejsza ryzyko rozwoju próchnicy i paradontozy. Znajdziemy go w nabiale, sardynkach, zielonych warzywach jak jarmuż lub brokuły, sezamie, paście tahini.
– fosfor – chroni szkliwo i wspiera proces remineralizacji Znajdziemy go w tuńczyku, indyku, wołowinie, brązowym ryżu, nasionach słonecznika, ziemniakach.
– magnez – wspólnie z wapniem wzmacnia zęby. Znajdziemy go w zielonych warzywach liściastych np. szpinaku, orzechach, produktach pełnoziarnistych, roślinach strączkowych.
– żelazo – niezbędne do transportu tlenu w całym organizmie, zapobiega infekcjom jamy ustnej oraz odkładaniu się płytki nazębnej. Znajdziemy go w wątróbce, owocach morza, tofu, fasoli, nasionach dyni i sezamu, sardynkach.
– cynk – zapobiega rozwojowi bakterii i tworzeniu się płytki nazębnej. Znajdziemy go w orzechach nerkowca, wołowinie, wieprzowinie, ciecierzycy.
– witamina D – kontroluje cały proces wchłaniania wapnia, więc jest kluczowa. Jej niedobór, szczególnie u dzieci, może prowadzić do zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforowej, a co za tym idzie do rozwoju krzywicy. Choroba objawia się zmianami w strukturach kostnych oraz zaburzeniami rozwojowymi. Najlepszym źródłem wit. D są żółtka jaj, wołowina, olej z wątroby dorsza, owoce morza oraz promieniowanie słoneczne.
– witamina A – usprawnia prawidłowy przepływ śliny, przez co utrzymuje w ryzach poziom bakterii w jamie ustnej. Znajdziemy ją w wątróbce, tranie i olejach z ryb, zielonych warzywach liściastych, żółtych i pomarańczowych warzywach, pełnotłustym mleku.
2. Mniej cukru, to więcej minerałów.
Oprócz bezpośredniego działania próchnicotwórczego, cukier zaburza również równowagę minerałów, a więc ma wpływ na mineralizację kości. Jak to działa?
– Aby zneutralizować wysoki poziom cukru w organizmie, organizm musi posłużyć się zasobami minerałów takich jak wapń i fosfor. Te pierwiastki biorą udział w procesie mineralizacji, co nie pozostaje obojętne dla kondycji szkliwa. Warto w szczególności ograniczać cukier rafinowany, który nie posiada żadnych składników odżywczych na rzecz choćby owoców, które posiadają naturalne cukry oraz inne wartościowe witaminy –wyjaśnia stomatolog.
3. Uważaj na kwas fitynowy!
Kwas fitynowy jest naturalnym składnikiem m.in. ziaren, roślin strączkowych, pestek m.in. orzechów, nasion, fasoli, soczewicy, soi, siemienia lnianego, ziaren kakao i kawy. W dużej ilości występuje w pełnoziarnistych i razowych produktach. Może być on jednak niebezpieczny dla szkliwa, ponieważ upośledza wchłanianie minerałów takich jak wapń, magnez, fosfor, żelazo czy cynk – minerałów, które są kluczowe dla zdrowia zębów. Ich niedobór może ostatecznie zaburzyć mineralizację zębów.
Zamiast całkowicie wykluczyć produkty bogate w fityniany, które mają również szereg pozytywnych działań, warto po prostu zminimalizować ich niekorzystne działanie. Zawartość kwasu fitynowego w żywności zmniejszymy poprzez odpowiednią obróbkę: moczenie, kiełkowanie, fermentację oraz dodatek bogatej w siarkę cebuli oraz czosnku
