Zapominasz, gdzie zostawiłeś klucze? Nie możesz sobie przypomnieć nazwiska kolegi ze studiów? Starsi ludzie martwią się, że coraz częściej zdarza im się zapominać. Zazdrościmy ludziom obdarzonym doskonałą pamięcią, tymczasem my też ją mamy. I możemy ją rozwijać w każdym wieku. Musimy tylko trochę popracować nad pamięcią i wzmocnić nasz potencjał umysłowy.
Jeśli czegoś zapominamy, to znaczy, że próbowaliśmy zapamiętać ją w niewłaściwy sposób. Wyobraźmy sobie odwróconą piramidę – to nasza pamięć, która jest nieograniczona: może rosnąć i stale się poszerzać. Pod warunkiem, że dostarczysz jej nowych zadań.
Luki w pamięci mogą irytować, frustrować, a nawet zawstydzać. W moim przypadku nieco szarpią też nerwy, bo przez lata obserwowałam kilkoro krewnych i przyjaciół rodziny, zmagających się z chorobą Alzheimera. Prawda jest taka, że sporadyczne kłopoty z pamięcią u trzydziestolatków – a nawet czterdziesto- i pięćdziesięciolatków – rzadko kiedy są sygnałem poważnej choroby.
Każdy dzień wymaga od nas coraz więcej. Zwykle problemem tkwi w liczbie informacji, które nasz mózg jest w stanie przetworzyć jednocześnie. Pod naciskiem tych wymagań większość z nas uczy się w dużym stresie i osiąga efekty nieproporcjonalnie małe do wysiłku. Bo im więcej przeżywamy stresów i napięć, również fizycznych, tym gorzej myślimy. Ale też odwrotnie – nasze możliwości intelektualne rosną, gdy jesteśmy odprężeni. Umysł, uwolniony od nadmiaru wrażeń zewnętrznych i stresu, jest zdolny do twórczej pracy. Byłoby jednak za pięknie, gdybyśmy mogli uczyć się bez żadnego wysiłku. Kondycję naszego umysłu zawdzięczamy nie tylko relaksowi i wystarczającej ilości snu. Nasz mózg potrzebuje bodźców. Wtedy działa coraz sprawniej.
Z każdą chwilą tracimy komórki nerwowe. Pamięć jednak zależy nie od ich liczby, tylko od jakości połączeń między nimi. Neurony, które nie wytworzyły połączeń, obumierają. Nowe połączenia powstają pod wpływem nowych wrażeń i doświadczeń. Ich ślady trwają przez całe życie – w “skrytkach”, których nie umiemy otwierać na zawołanie. Dlatego by uruchomić pamięć, trzeba ją stale odświeżać, pracować nad nią – przypominać sobie i powtarzać, powtarzać, powtarzać.
Jak odświeżyć pamięć?
Gdy coś nam wyleci z głowy, musimy wrócić w miejsce, gdzie o tym myśleliśmy. I nasza podświadomość sama znajdzie tę informację. Dlatego warto pamiętać okoliczności i szczegóły każdej sytuacji, chłonąć wszystkimi zmysłami to, co nam się przydarza. Nie tylko widzieć, ale słyszeć i czuć (węchem i dotykiem). Rejestrować słowa, kształty, kolory, zapachy, dźwięki.
Gimnastykować mózg – to nie tylko uczyć się i zapamiętywać, ale również nawiązywać nowe kontakty, poznawać nowe miejsca. Osoby zamykające się w swoim świecie, odsuwające się od innych, chodzące utartymi ścieżkami, unikające nowych wrażeń, mają coraz gorszą pamięć i coraz gorsze samopoczucie psychiczne. Warto wiedzieć, że na polepszenie pamięci wpływa także gimnastykowanie ciała.
Osoby, którym zdarza się zapomnieć numer telefonu, czy o tym, że umówili się na spotkanie, nie są jeszcze skazane na najgorsze. Takie kłopoty z pamięcią nie oznaczają, że w przyszłości czekają nas poważniejsze zaburzenia poznawcze. – Choć luki w pamięci budzą niepokój, to normalne, że pamięć – np. epizodyczna, proceduralna, czy świadoma – zmienia się z upływem lat, gdy z wieku średniego wchodzimy w starość, i nie jest wskaźnikiem zagrożenia chorobą Alzheimera, czy demencją. Różnica między normalnymi lukami w pamięci związanymi ze starzeniem się, a utratą pamięci, która powinna niepokoić, polega na częstotliwości i utrzymywaniu się epizodów oraz ich wpływie na nasze codzienne funkcjonowanie w życiu i w pracy.
Aby ćwiczyć naszą pamięć należy:
Wdrożyć metodę skojarzeń. Metoda polega na tym, aby połączyć ze sobą ciąg rzeczy lub wydarzeń, które chcemy zapamiętać. Układamy sobie historyjkę z każdym z elementów, łącząc każdy z kolejnym. W ten sposób wystarczy że zapamiętamy pierwszy (który najlepiej skojarzyć z czymś charakterystycznym dla całej listy), a reszta przypomni się automatycznie.
Aby wzmocnić naszą pamięć polubmy gry. Zamiast sprawdzonych, klasycznych form rozrywki intelektualnej, spróbujmy gier umysłowych, wymagających akurat tych umiejętności, które najczęściej słabną z wiekiem: szybkiego myślenia i wielozadaniowości. Gry komputerowe i aplikacje, reklamowane jako fitness dla mózgu są świetną zabawą i mogą być pomocne, ale nikt jeszcze nie dowiódł, że są skuteczniejsze od tradycyjnych gier planszowych.
Rozwiązujmy krzyżówki. Nie od dziś wiadomo, że powszechną formą rozrywki dla osób w różnym wieku są krzyżówki. Nierzadko oddajemy się tej przyjemności po ciężkim dniu pracy. Naukowcy twierdzą, że rozwiązywanie krzyżówek jest jednym z ćwiczeń intelektualnych, które w dużym stopniu wpływa na naszą pamięć i sprawność umysłową.
Wzbogacenie diety o ryby. Szybkie zapamiętywanie, kojarzenie, umiejętność skupienia to nie tylko efekt ćwiczeń umysłowych. Spora w tym zasługa diety, szczególnie ryb. Jeśli więc jesteś nad morzem, skosztuj codziennie dania rybnego. Ryby to cenne źródło wartościowych kwasów omega-3, witamin i mikroelementów.
Czytajmy książki. Miłośnicy literackiej fikcji mają znacznie lepszą pamięć niż ci, którzy za czytaniem książek nie przepadają.
Naucz się zapamiętywać. Ukierunkowany trening kognitywny pomaga w lepszym przyswajaniu i zapamiętywaniu na dłużej takich informacji jak nazwiska czy hasła dostępu. Dotyczy to nawet najbardziej podstawowych strategii pobudzania pamięci, jak powtarzanie materiału w trakcie nauki.
Pielęgnuj więzi społeczne. Osoby, które regularnie angażują się w sprawy rodziny i przyjaciół, są znacznie mniej narażone na ryzyko utraty pamięci i inne zaburzenia poznawcze. Więzi społeczne przynoszą nie tylko korzyści emocjonalne, ale są też dziedziną angażującą umiejętności intelektualne, które często słabną z wiekiem – np. prowadzenie konwersacji wymaga koncentracji, szybkiego myślenia i gimnastykowania neuronów.
Znajdź cel w życiu. Starsze osoby mające pozytywne nastawienie i jakiś ważny cel w życiu są mniej narażone na rozwój chorób takich jak alzheimer czy łagodne zaburzenia poznawcze.
