Często spotykamy się z pytaniem: Jakie masz ciśnienie? Podczas wizyty u lekarza, u znajomych, rodziny? Czym tak naprawdę jest ciśnienie tętnicze?
Tekst: Anna Jelonek
Jest pochodną przepływu krwi i oporu dla przepływu w układzie krążenia, a zaburzenia regulacji jednego lub obu tych parametrów leżą u podstaw rozwoju nadciśnienia tętniczego. Ciśnienie tętnicze na szczycie wyrzutu komór nazywane jest skurczowym, a najniższe ciśnienie podczas rozkurczu serca – rozkurczowym.
Kiedy mówimy o nadciśnieniu? Wtedy kiedy podwyższone jest skurczowe i/lub rozkurczowe ciśnienie tętnicze o charakterze pierwotnym lub wtórnym. Za kryteria zgodnie z klasyfikacją przyjęto, że nadciśnienie tętnicze jest wtedy, gdy wartość ciśnienia skurczowego wynosi 140 mmHg lub wyższe i/lub ciśnienie rozkurczowe 90 mmHg lub wyższe. Nadciśnienie tętnicze jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych chorób na świecie. W krajach takich jak USA, Kanada, Australia oraz większości krajów europejskich nadciśnienie tętnicze stanowi poważny problem dotykający znaczną część społeczeństwa. Szacuje się, że nadciśnienie tętnicze występuje u blisko jednego miliard osób na całym świecie, a w USA u około 50 milionów.
Z badań NATPOL III PLUS wynika, że rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego wśród dorosłych Polaków w 2002 roku wynosiło 29% (tj. około 8,4 mln osób). W krajach tj.: Indie, chiny, kraje wschodniej Afryki rzadko spotyka się ludzi dotkniętych nadciśnieniem tętniczym.
Na podstawie badań epidemiologicznych można przedstawić kilka istotnych wniosków, które podają przyczynę wysokiego ciśnienia tętniczego:
- częstotliwość występowania nadciśnienia tętniczego jest znacznie większa u osób związanych z dużą odpowiedzialnością oraz napięciem nerwowym;
- ciśnienie krwi jest niższe u osób, które wykonują pracę fizyczną w porównaniu z osobami pracującym umysłowo;
- spożycie sodu w diecie wpływa na podwyższenie ciśnienia;
- osoby z nadwagą oraz otyłością mają wyższe ciśnienie krwi niż osoby szczupłe, wraz z wiekiem ciśnienie krwi wzrasta;
- regularne spożywanie większych ilości alkoholu ma wpływ na podwyższenie ciśnienia tętniczego.
Leczenie nadciśnienia tętniczego, zależy od indywidualnego stanu pacjenta oraz zaawansowania schorzenia. W celu obniżenia ciśnienia, poza leczeniem farmakologicznym, należy:
- zredukować masę ciała;
- odstawić palenie tytoniu;
- zwiększyć aktywność fizyczną;
- stosować metody psychoterapeutycznych;
- ograniczyć spożycie alkoholu;
- zmodyfikować dietę i wprowadzić pewne ograniczenia.
Jak należy się odżywiać w nadciśnieniu, co należy redukować, a co spożywać?
Przede wszystkim należy ograniczyć podaż sodu, czyli unikać soli i nie przekraczać dziennej dawki 5-6 g (około 100 mmoli sodu). Ograniczeniu podlegają: wędliny, konserwy mięsne i rybne, ryby wędzone, zupy w proszku, warzywa konserwowe, gotowe do spożycia sosy i przyprawy, sos sojowy, kostki rosołowe, orzeszki solone i chipsy.
Zmniejszamy podaż sodu jednocześnie zwiększając spożycie potasu – badania wykazują, że niedobór potasu w diecie może mieć tak samo niekorzystny wpływ na ciśnienie tętnicze krwi jak nadmiar sodu. Potas powinien pochodzić głównie z warzyw i owoców.
Pozytywną rolę w walce z nadciśnieniem ma też wapń – najlepiej ten pochodzący z niskotłuszczowych produktów mlecznych. Przy spożyciu 800 mg dziennie zaobserwowano spadek ciśnienia krwi skurczowego i rozkurczowego. Należy spożywać codziennie 3-4 posiłki zawierające produkty pochodzenia mlecznego. Wskazana jest także suplementacja magnezem, który redukuje ciśnienie skurczowe, bez wpływu na ciśnienie rozkurczowe.
Bardzo ważne jest ograniczenie tłuszczów zwierzęcych a jednocześnie zwiększenie spożycia tłuszczów roślinnych, bogatych w WKT (wolne kwasy tłuszczowe). Ilość energii pochodząca z tłuszczów nie powinna przekraczać 30% ogólnej energii, którą dostarczamy w ciągu doby, a z kwasów tłuszczowych nasyconych jedynie 7%. Dzienna norma cholesterolu to 300 mg/ dobę dla osoby dorosłej.
Błonnik pokarmowy pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego i nadciśnienia tętniczego. Warto włączyć do swojej diety produkty z pełnego ziarna: kasze, makaron razowy, chleb razowy, płatki owsiane, musli oraz spożywać dużo świeżych warzyw.
Ponieważ każdy z nas jest inny, różni nas: wiek, płeć, aktywność fizyczna, masa ciał czy wzrost, dieta zawsze powinna być dobrana indywidualnie.
Popularną dietą w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego jest dieta DASH- Dietary Approaches to Stop Hypertension. Zgodnie z jej zalecaniami w codziennym jadłospisie powinno znaleźć się: 7-8 produktów zbożowych, 4-5 porcji warzyw i owoców, 2-3 porcje produktów niskotłuszczowych mlecznych, 2-3 porcje mięsa, ryb, drobiu, a ponadto orzechy, ziarna, suche nasiona roślin strączkowych (zaleca się do 2 porcji dziennie). Tłuszcz nie powinien dostarczać więcej niż 27% całej energii.
Warto pamiętać o zdrowiu, ono jest najważniejsze i bezcenne. Pamiętajmy, że lepiej (i łatwiej) zapobiegać niż leczyć, a jeżeli leczyć to z rozsądkiem.
