Mówienie NIE to sztuka. Asertywna odmowa jest konieczna, gdy chcemy zadbać o swoje potrzeby i utrzymać pozytywne relacje z osobami, które proszą nas o pomoc. Jednak nie każdy umie odmawiać, chociaż ma do tego prawo.
POTRZEBA ODMOWY
Odmawianie jest konieczne, ponieważ nie można się zawsze na wszystko zgadzać. Odmowa to zabezpieczenie naszych potrzeb, które tak samo są ważne. Nie można przekładać cudzych potrzeb nad własne, a zwłaszcza obcych osób. Odmawianie to objaw pozytywnego egoizmu, który jest potrzebny każdemu, jeśli nie chcemy czuć się ciągle wykorzystywani.
Brak odmowy to przejaw braku stanowczości i pewności siebie oraz lęku przed odrzuceniem, obrażeniem i poczuciem niesprawiedliwości przez osobę, której powiedzieliśmy „NIE”. Gdy odmawianie ma podstawy i nie jesteśmy w stanie pomóc mimo szczerej chęci, nie angażujmy się.
ZASADY ODMOWY
Skuteczna odmowa powinna zawierać słowo „NIE”. „NIE” oznacza, że stanowczo i w sposób uczciwy już na początku rozmowy komunikujemy, że się na coś nie zgadzamy i informujemy o naszej decyzji. Mówienie „NIE” czasem może sprawiać trudność, a zwłaszcza gdy odmawia się rodzinie i znajomym. Znacznie łatwiej jest odmówić obcej osobie, z którą nie łączą nas bliskie relacje.
Informacja odmowna powinna być krótka i konkretna – bez możliwości dyskusji. Odmowę warto autentycznie uzasadnić, a dzięki temu w sposób czytelny i zrozumiały informujemy o powodach decyzji. Mając powód, jesteśmy wolni od oskarżeń, że odmawiamy na złość albo specjalnie, a osoba nie ma podstaw, by się obrazić. Odmawiając, używajmy słów i zwrotów: „chcę i wolę”, „postanowiłem”, „zdecydowałem” albo „zamierzam”. Natomiast unikajmy mówienia: „chciałbym, ale”, „niestety” lub „nie mogę i muszę”, „fatalnie to wygląda, ale”. Odmawianiu często towarzyszy tzw. zmiękczenie, które z reguły pojawia się na początku przed „NIE”, np. w postaci zwrotu „niestety, ale”, jednak na początku powinno się pojawić samo „NIE”. Ewentualne zmiękczenie, stosowane w sytuacji odmawiania osobom bliskim, możemy wyrazić przez ton głosu, pozytywna mowę ciała albo mówiąc „przykro mi”. W kontaktach z obcymi osobami zmiękczenie nie jest polecane.
