Lista składników i tabela wartości odżywczych to najczęściej mylone elementy oznakowania produktów spożywczych. Wyjaśniamy różnicę.
Etykieta to dla konsumenta główne źródło informacji o produkcie. Szczególnie ważną rolę pełnią oznakowania na produktach spożywczych, ponieważ wyroby te stanowią dla nas źródło energii i różnorodnych, cennych składników odżywczych, jakie należy spożywać w odpowiednich ilościach i proporcjach każdego dnia. Warto więc mieć świadomość, jakie informacje powinny się znaleźć na opakowaniu produktu spożywczego, a także umieć odróżnić od siebie te najczęściej mylone, czyli tabelę wartości odżywczych od listy składników produktu, bo przecież od świadomego zakupu zależy nasze zdrowie i dobre samopoczucie.
Na opakowaniu produktu spożywczego znaleźć powinny się takie informacje, jak: nazwa wyrobu, jego ilość w danym opakowaniu, data przydatności do spożycia, informacje o sposobie przechowywania, oznaczenie partii produkcyjnej, dane pozwalające zidentyfikować podmiot odpowiedzialny (np. producenta lub dystrybutora), a także lista składników, z jakich produkt powstał. Poza tym, od 13 grudnia 2016 roku producenci będą musieli zgodnie z prawem1, obowiązkowo podawać na opakowaniu także wartość odżywczą, w tym energetyczną danego wyrobu. Część producentów, np. producenci soków, już dostosowali się do tego wymogu i umieszczają tabelę wartości odżywczych na opakowaniach.
To właśnie wprowadzenie tego ostatniego elementu do oznakowania produktów spożywczych jest bardzo istotne dla planowania naszej codziennej diety, a jednocześnie konsumenci często mają kłopot z prawidłowym odczytaniem tabeli wartości odżywczych i odróżnieniem jej od listy składników, z jakich dany wyrób powstał. Jak pokazuje najnowsze badanie mam2, 73% z nich deklaruje, że sprawdza informacje zawarte w tabeli substancji odżywczych. Jednocześnie jednak 39% mam albo w ogóle nie potrafi odczytać informacji zawartych w tej tabeli (zadeklarowało tak 11%) albo interpretuje je błędnie, uważając, że są w niej wymienione tylko substancje, znajdujące się w surowcach, z jakich dany produkt powstał (wskazało tak 16%) lub też tylko te, które zostały dodane w czasie procesu produkcji (wskazało tak 12%). Tymczasem w tabeli tej znajduje się całkowita wartość odżywcza gotowego już produktu. Oznacza to, że znajdziemy w niej oba rodzaje wymienionych substancji, czyli i tych dodanych w procesie produkcji, jak i tych występujących w surowcach, z których powstał produkt.
Różnica między listą składników i tabelą wartości odżywczych na przykładzie soków owocowych
Lista składników produktu odpowie nam na pytanie, co posłużyło do jego wyrobu. Zawartość poszczególnych składników wymieniana jest w kolejności malejącej, co oznacza, że ten, którego jest najwięcej wymieniony jest jako pierwszy. Natomiast informacja o wartości odżywczej to dane dotyczące poszczególnych składników odżywczych zawartych w 100 g lub 100 ml wyrobu gotowego w danym opakowaniu (np. tłuszczu, węglowodanów czy białka), a także wartości energetycznej, czyli liczby kilokalorii. Dodatkowo informacja o wartości odżywczej może być podana na porcję. Tabela jest więc dla nas cenną wskazówką, dzięki której możemy sprawdzić czy, i w jakich proporcjach dany produkt zawiera substancje odżywcze, jakie pozwolą nam pokryć nasze codzienne zapotrzebowanie na poszczególne składniki odżywcze.
W przystępny sposób różnicę między tymi dwoma elementami oznakowania produktu łatwo wyjaśnić na przykładzie cukrów zawartych w sokach owocowych. Wiele osób uważa bowiem, że cukier podany w tabeli odżywczej soku owocowego, to cukier dodany przez producenta, czyli, że soki te zostały dodatkowo dosłodzone (wskazało tak np. 78% badanych mam3). A to nieprawda. Z jednej strony to błędne przekonanie wynika z nieznajomości przepisów prawnych, które wyraźnie zakazują takich praktyk4, a z drugiej jest to właśnie wynik braku umiejętności czytania etykiet i znajomości różnicy między listą składników, a tabelą wartości odżywczych. Tymczasem w produktach, do których producent cukru nie dodał, czyli właśnie np. w sokach owocowych, w tabeli wartości odżywczych będzie on jednak widoczny. A to dlatego, że owoce, z których powstał sok, zawierały naturalny cukier – fruktozę, glukozę i czasami sacharozę. Jednak nie znajdziemy go już w liście składników soku owocowego, ponieważ producent do niego żadnego cukru nie dodał, bo nie mógł. Warto też wiedzieć, że na opakowaniu soku owocowego nie może się znaleźć informacja, iż nie zawiera on dodatku cukru czy konserwantów. Nie jest to przewaga konkurencyjna, a wynik stosowania obowiązujących przepisów prawnych, które dotyczą wszystkich producentów, a zatem nie mogą oni tego faktu podkreślać w komunikacji z konsumentem, ponieważ wprowadzałoby to konsumentów w błąd, że np. są na rynku soki z konserwantami.
Jak widać, znajomość różnicy między tabelą wartości odżywczych a listą składników może nam pomóc nie tylko w dokonywaniu wyboru produktu spożywczego, ale też w świadomym komponowaniu prawidłowej, dobrze zbilansowanej diety, w której znajdą się różnorodne i wartościowe dla naszego zdrowia składniki odżywcze w odpowiednich, zalecanych przez ekspertów do spraw żywienia proporcjach. Tak więc przy następnych zakupach uważniej przyjrzyjmy się opakowaniom produktów, po które sięgamy, a zawarte na nich informacje czytajmy nie wybiórczo, ale traktujmy jako spójną całość, w której producent zawarł istotny dla nas przekaz.
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011
- Dane KUPS, badanie wykonane przez GFK Polonia, marzec 2016 r. Badanie CAWI, mamy dzieci w wieku 3-12 lat, N=180.
- Dane KUPS, badanie wykonane przez MillwordBrown, luty 2015 r. Badanie CATI, mamy dzieci w wieku 3-12 lat, N=200
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/12/WE z dnia 19 kwietnia 2012 odnosząca się do soków owocowych oraz Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 lutego 2013 r. – Dz. U. 2013 poz. 327
źródło: mat. prasowe
