Mowa jest podstawą komunikacji międzyludzkiej, wyrażania siebie i świata. To istotny determinant kształtowania się osobowości, a nawet pozycji zajmowanej w społeczeństwie. Na przestrzeni dziejów doskonalono jej wiele aspektów, by dbać nie tylko o to, co się mówi, ale też jak się mówi.
Coraz więcej jednak osób ma problemy z tym, żeby mówić poprawnie. W ostatnich latach aż o 60 proc. wzrosła liczba dzieci, które borykają się z problemami logopedycznymi oraz wadami wymagającymi leczenia. Na szczęście kłopotów tych można uniknąć, jeśli tylko odpowiednio wcześnie podejmie się stosowną profilaktykę. To właśnie brak świadomości o konieczności i czasie jej podjęcia, generuje tak zatrważające statystyki.
Najpopularniejsze zaburzenia wymowy
Upośledzeń mowy jest bardzo wiele i związane są one z różnymi trudnościami w zakresie wysławiania się, artykulacji, fonacji, tonu głosu czy płynności. Do najczęściej występujących zaburzeń w rozwoju mowy dzieci należy opóźniony rozwój mowy i wady wymowy. W efekcie spotykamy się z takim problemami jak seplenienie, jąkanie, rynolalia (mówienie z nieprawidłowym rezonansem nosowym), bełkot, bradylalia (czyli spowolnienie w mówieniu), tachylalia (przyśpieszone tempo mowy), rotacyzm (nieumiejętność wypowiadania głoski r) oraz mowa bezdźwięczna.
W żadnym przypadku nie powinno się czekać, aż dany problem minie, ponieważ z większości wad się po prostu nie wyrasta. Im później podjęta zostanie terapia, tym mniejsze będą szanse na jej powodzenie. Dodatkowym bodźcem, by skorzystać z pomocy specjalisty powinien być fakt, iż wspomniane wady bardzo często nie kończą się tylko na złej wymowie. Mają niestety bardzo duży wpływ na problemy z poznawaniem i wymawianiem liter, czytaniem, pisaniem, czy nawet rozumieniem tekstu. Ponadto edukacja w tym zakresie postępuje o wiele wolnej. Często też w efekcie tych kłopotów dzieci są wyśmiewane przez kolegów, co prowadzi do osamotnienia, obniżenia poczucia własnej wartości oraz zamknięcia się w sobie. Właśnie dlatego profilaktyka lub ewentualna terapia wskazana jest szczególnie w przypadku najmłodszych. Niezbędnym jej elementem natomiast powinna być wizyta u logopedy. Przekonać do niej rodziców powinno także to, że wówczas maluch nie jest jeszcze świadomy jej przyczyn i nie zdaje sobie sprawy ze swoich problemów. Nie ma więc tym samym lęku przed mówieniem, a terapię zaburzeń mowy traktuje jako dobrą zabawę.
Pierwsza wizyta u logopedy
Przyczyn problemów związanych z mową może być wiele – wady zgryzu, asymetria języka, zbyt krótkie wędzidełko języka, obniżone napięcie mięśniowe w obszarze kompleksu ustno-twarzowego, nieodpowiedni smoczek, a także zbyt długi okres jego ssania, problemy ze słuchem, czy złe wzorce, z których czerpie dziecko. Oczywiście na pojawienie się części z nich nie zawsze mamy wpływ, ale za to możemy im przeciwdziałać. Pierwszym i podstawowym ku temu krokiem powinna być wizyta u logopedy.
Apeluję do rodziców, aby przychodzili ze swoimi maluchami do logopedy jak najwcześniej i to w okolicy już pierwszego, drugiego roku życia. To okresy bazowe w rozwoju mowy – mówi mgr Barbara Opas Ocalewska. Usuwanie wad w wieku pięciu, sześciu lat to zdecydowanie za późno. Warto zadać sobie też pytanie: dlaczego w ogóle doszło do ich powstania u naszego dziecka?
W wieku pięciu, sześciu lat proces rozwoju mowy, jego kształtowania dobiega końca i w tym okresie jest już za późno, aby zapobiegać szkodliwym nawykom i wielu powstałym dysfunkcjom. Należy zatem przygotować się, często na długi i żmudny proces usuwania i leczenia już utrwalonych wad.
Wiele jest czynników, które przyczyniają się do nieprawidłowego rozwoju mowy. Jednym z nich jest dysfunkcja oddychania. Poza tym również zaburzenia połykania, a także nieprawidłowy sposób karmienia naszych dzieci, już od pierwszych chwil ich życia, aż po kolejne etapy rozwoju i ich samodzielność w tym zakresie. Wszystkie te obszary przygotowują do prawidłowego rozwoju mowy i przyszłej, prawidłowej artykulacji – dodaje logopeda z Lecznicy Certus.
Oprócz konsultacji z fachowcem rodzice muszą pamiętać jeszcze o innych, istotnych kwestiach. Od początku powinni zadbać o prawidłowe akcesoria do karmienia, pamiętając przy tym, by po skończeniu pierwszego roku życia oswajać nasze dziecko ze zróżnicowaną dietą oraz zapewniać doświadczenia przyjmowania pokarmu z łyżeczki oraz picia z kubka. Odpowiednio wcześnie podjęty trening wszystkich funkcji pokarmowych: odgryzania, gryzienia i żucia pozwoli rodzicom na wycofanie w łagodny sposób karmienia z butelki i zastąpienie jej akcesoriami polecanymi zgodnie z etapem rozwojowym naszych dzieci. Im bardziej bowiem wydłużamy okres ssania, tym większe prawdopodobieństwo na pojawienie się wspomnianych zaburzeń.
Maluszki powinny być również jak najwcześniej zachęcane do prowadzenia dialogu z bliskimi. Pamiętajmy jednak, że nie powinni oni prowadzić rozmów używając form pieszczotliwych i skrótowych, które mogą zostać przez dzieci niewłaściwie zinternalizowane.
A gdy na profilaktykę jest już za późno…
Podobnie jak w przypadku dzieci, coraz większy procent dorosłego społeczeństwa także boryka się z problemami wymowy. Dla wielu są one bardzo uciążliwe, gdyż utrudniają współpracę i komunikację z innymi, a nawet zaburzają poczucie pewności siebie. Mimo wieku każdy ma jednak szansę zwalczyć swoją przypadłość. Choć pomoc takim ludziom z racji ich lat i nawyków jest trudniejsza, powinno się próbować zmienić ten stan rzeczy. Praca nad zgryzem, emisją głosu, dykcją oraz oddychaniem może przynieść naprawdę rewelacyjne efekty.
Jak pomóc sobie? Jak ustrzec przed kłopotami swoich najbliższych, najmłodszych? Skorzystać z pomocy specjalisty i zapisać się na konsultacje. Zainteresowani mogą udać się np. do Prywatnej Lecznicy Certus, która w jednej ze swoich placówek – w Swarzędzu, przy ul. Poznańskiej 15, oferuje konsultacje logopedy przez cały kwiecień w promocyjnej cenie 1zł. To dobra okazja, aby się tam wybrać nawet całą rodziną!
info. i foto.: materiały prasowe
